معین شدگی و تحول ساخت مجهول در زبان فارسی از مجهول ایستا به مجهول پویا

نویسنده

چکیده مقاله:

«معین­­­­­شدگی» از معمول­ترین موارد دستوری­­شدگی در زبان‌ها است و به کاربرد افعال واژگانی در نقش فعل معین در برخی ساخت‌های دستوری اطلاق می­شود. در زبان فارسی نیز اکثر فعل­های کمکی امروز، قبل از فارسی دری عمدتاً فعل واژگانی بودند و کاربرد ثانوی آنها در نقش فعل معین نتیجه معین­شدگی ­است. در این مقاله با بررسی روند تحول ساخت مجهول از فارسی باستان و میانه تا فارسی دری به این مسئله می­پردازیم که آیا «شدن» که امروز علاوه بر یک فعل اسنادی نقش فعل معین را در ساخت مجهول دارد، در فارسی باستان و میانه نیز چنین کاربردی داشت یا اینکه نقش آن به عنوان فعل کمکی در ساخت مجهول حاصل فرایند معین­شدگی در فارسی دری بوده­است. براساس شواهد موجود در متون فارسی باستان و میانه در خصوص چگونگی ساخت مجهول و نیز کاربرد «شدن» قبل از فارسی دری این نتیجه بدست می­آید که ساخت مجهول در فارسی امروزی درواقع حاصل تحول از مجهول ایستا به مجهول پویا بوده­است. این تحول به تدریج با گرایش به استفاده از افعالی با مفهوم پویای «شدن» به جای مفاهیم ایستای «بودن» و «استیدن» در ساخت مجهول از فارسی میانه به بعد آغاز شد. اما کاربرد فعل «شدن» به عنوان یک فعل کمکی مجهول­ساز نتیجه معین­شدگی این فعل در فارسی دری بوده­است. همچنین با مقایسه­ تحول ساخت مجهول در زبان فارسی و تحولی مشابه در برخی زبان‌های دیگر نتیجه می­گیریم که از منظر رده­شناختی، شکل­گیری مجهول پویا فرآیندی است که از یک گرایش غالب در زبان به رفع ابهام بین مفهوم اسنادی و مفهوم مجهول نشأت گرفته­است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نگاهی تازه به ساخت مجهول در زبان فارسی

  در این مقاله ساخت مجهول در زبان فارسی از دیدگاهی جدید یعنی در چارچوب دستور نقش و ارجاع مورد بررسی قرار گرفته است. پس از بیان اجمالی نظرات زبان‌شناسان و دستورنویسان مختلف در مورد چند و چون این ساخت به معرفی کوتاهی از دستور نقش و ارجاع و مبانی نظری آن خواهیم پرداخت. در ادامه با ارائه تحلیلی بر اساس صورت‌بندی این نظریه در مورد فرایند نحوی مجهول نشان داده خواهد شد که در زبان فارسی دو نوع ساخت مجه...

متن کامل

مسئلۀ مجهول در زبان فارسی: رویکردی کمینه‌گرا

وجود ساخت مجهول همواره از موضوعات مباحثه‌برانگیز در نحو زبان فارسی بوده است. در سنت دستورنویسی و نیز اغلب تحلیل‌های زبان‌شناختی، توالی اسم مفعول فعل متعدی و فعل کمکی «شدن» ساخت مجهول فعلی به‌شمار رفته است. در این میان، مقالۀ حاضر می‌کوشد تا از منظر برنامۀ کمینه‌گرا و نیز برپایۀ تمایزی که اِموندز (2006) میان پسوند اسم مفعول[1] در مجهول‌های فعلی[2] و صفتی[3] قائل است، نشان دهد که آنچه در این زبان ...

متن کامل

نگاهی تازه به ساخت مجهول در زبان فارسی

در این مقاله ساخت مجهول در زبان فارسی از دیدگاهی جدید یعنی در چارچوب دستور نقش و ارجاع مورد بررسی قرار گرفته است. پس از بیان اجمالی نظرات زبان شناسان و دستورنویسان مختلف در مورد چند و چون این ساخت به معرفی کوتاهی از دستور نقش و ارجاع و مبانی نظری آن خواهیم پرداخت. در ادامه با ارائه تحلیلی بر اساس صورت بندی این نظریه در مورد فرایند نحوی مجهول نشان داده خواهد شد که در زبان فارسی دو نوع ساخت مجهول...

متن کامل

نگاهی به ساخت مجهول در زبان فارسی با تکیه بر دیدگاه شناختی

در زبان‌شناسی امروز سه دیدگاهِ بارز وجود دارد که هر یک از زاویه‌ای خاص به مقولة زبان و پدیده‌های مرتبط با آن می‌نگرند. این سه نگرش عبارتند از: زبان‌شناسی صورت‌گرا،  زبان‌شناسی نقش‌گرا و زبان‌شناسی شناختی. زبان‌شناسی صورت‌گرا، زبان را همچون نظامی ساختْ بنیان و ریاضی‌گونه می‌پندارد؛ زبان‌شناسی نقش‌گرا زبان را نظامی برای ارتباط و زبان‌شناسی شناختی آن را نظامی شناختی می‌داند. بنیان‌گذاران این سه نگرش...

متن کامل

تحلیل مقابله‌ای ساختارهای مجهول زبان روسی و فارسی

ساختار معلوم، ساختاری است که در آن فاعل دستوری کنندة کار است؛ مسند، وجه معلوم دارد و عمل بر روی مفعول صریح انجام می‌گیرد. در زبان روسی، چنانچه به هر دلیلی، فاعل منطقی در جایگاه فاعل دستوری قرار نگیرد، یا به عبارتی دیگر، فاعل منطقی نه در حالت فاعلی، که در حالت معیت بیان شود و مفعول صریح نیز در حالت فاعلی، یعنی در جایگاه فاعل دستوری بنشیند، و وجه فعل جمله هم مجهول باشد، در آن صورت چنین ساختاری ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 6  شماره 1

صفحات  41- 60

تاریخ انتشار 2015-05-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023